اهمیت بهداشت در آبزی پروری و معرفی بیماری حباب گازی
×
![]()
نویسنده : هدیه رشید(ورودی ۱۳۹۵ مهندسی شیلات)
چکیده : با توجه به این‌که توسعه‌ی آبزی‌پروری در جهان امروز در تأمین غذای بشر و همچنین اقتصاد کشورهای مختلف نقش مهمی دارد، لذا یکی از شرایط اصلی تولید آبزیان پرورشی، حفظ بهداشت و جلوگیری از بروز انواع بیماری‌ها در آن‌هاست.
1- مقدمه
با توجه به این‌که توسعه‌ی آبزی‌پروری در جهان امروز در تأمین غذای بشر و همچنین اقتصاد کشورهای مختلف نقش مهمی دارد، لذا یکی از شرایط اصلی تولید آبزیان پرورشی، حفظ بهداشت و جلوگیری از بروز انواع بیماری‌ها در آن‌هاست. در مراکز پرورش ماهی و آبزیان به واسطه‌ی انبوهی و شرایط کم‌وبیش مصنوعی محیطی، بروز بیماری‌ها و سرعت انتشار آن‌ها بیشتر از محیط‌های طبیعی می‌باشد. بیماری‌ها و عوارض مختلف نه‌تنها سبب تلفات و کاهش چشمگیر تولید می‌شوند، بلکه خوردن گوشت و فرآورده‌های آبزیان بیمار برای انسان نیز خالی از خطر نمی‌باشد (1). به باور آبزی پروران، عرضه‌ی ماهیان پرورشی روز به روز با تقاضای بیشتر مصرف‌کنندگان مواجه شده است. این امر طبیعی به نظر می‌رسد که مردم تولیدات بهداشتی باکیفیت بیشتر را می‌پسندند. امروزه علاوه بر بیماری‌های عفونی، باقی‌مانده‌های سموم کشاورزی، داروهای دامپزشکی، فلزات سنگین، مواد آلی و غیر آلی نیز در آبزیان از چالش‌های مطرح بوده، لذا ضروری است که تولیدات شیلاتی از هر دو جنبه‌ی اقتصادی و بهداشتی مدنظر قرار گیرند (2).
2- تعریف بیماری در آبزی‌پروری
از نظر علمی بیماری یک پدیده‌ی غیرعادی است که به‌وسیله‌ی اثرات سوء پاره‌ای از موجودات زنده، در ماهی و یا هر موجود آبزی که خارج از شرایط متعارف قرار دارد، به وجود می‌آید. این پدیده ممکن است منشأ حیاتی (Biotic) و یا غیر حیاتی (Abiotic) داشته باشد. بیماری با منشأ حیاتی می‌تواند شامل انواع عفونت‌های ناشی از میکروارگانیسم‌ها، انگل‌های خارجی و داخلی و سایر موجودات زنده باشد (1) که در 3 گروه اصلی بیماری‌های ویروسی، باکتریال و بیماری‌های قارچی طبقه‌بندی می‌گردد (3). بیماری با منشأ غیر حیاتی می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند زوال نسل، بروز صفات عدم مقاومت و رشد
صدمات فیزیکی ناشی از دست‌کاری، صید، حمل‌ونقل، انبوهی جمعیت و حمله‌ی شکارچیان
ناهماهنگی‌های تغذیه‌ای، کمبودها مانند کاهش و نارسایی‌های غذایی
آلودگی‌های محیطی مانند سموم با منشأ مواد آلی و معدنی، آلودگی‌های نفتی و رادیواکتیو
شرایط نامساعد محیطی مانند تغییرات درجه حرارت، pH، شرایط نامساعد محیطی مانند تغییرات درجه حرارت، اکسیژن محلول، گازهای سمی، شوری آب و...(1)
3- بیماری حباب گازی (Gas Bubble Disease)
3-1- علت ایجاد
این بیماری از دسته‌ی بیماری‌های اکتسابی است که تحت تأثیر عوامل محیطی ایجاد می‌شود. بیماری حباب گازی زمانی که گازهای اتمسفر به‌صورت فوق اشباع در آب موجود باشد، در ماهی رخ می‌دهد. افزایش و کاهش ناگهانی گازهای محلول در آب، عامل اصلی ایجاد بیماری حباب گازی در ماهیان قزل‌آلای پرورشی تشخیص داده‌شده است. در این شرایط گازها در خون ماهی با سرعت معمول افزایش و کاهش پیدا نمی‌کنند؛ این گازها از حالت محلول در خون خارج‌شده و به‌صورت حباب درمی‌آیند و ماهیان بر اثر آمفیزم و آمبولی گازی در اندام‌های مختلف تلف می‌شوند. در رابطه با علت ابتلا ماهیانی که در محیط‌های طبیعی زندگی می‌کنند باید گفت، آب موجود در چاه‌ها و چشمه‌ها عموماً دارای نیتروژن زیاد (به دلیل مصرف نشدن در فرآیندهای زیستی) و اکسیژن کم (به علت کاهش آن به‌وسیله‌ی مواد آلی در خاک) می‌باشد که این امر باعث بروز بیماری حباب گازی در ماهیانی که از چنین آب‌هایی استفاده می‌کنند می‌شود (4).
اگرچه نیتروژن به‌عنوان عامل اصلی در ایجاد بیماری حباب گازی شناخته‌شده است ولی گازهای اکسیژن و دی‌اکسید کربن در حالت فوق اشباع می‌توانند در ایجاد این بیماری مؤثر باشند. جهت تشریح چگونگی ایجاد این بیماری باید گفت هنگامی‌که آب در معرض اتمسفر قرار می‌گیرد، گاز اضافی شروع به برقراری تعادل با هوا می‌کند و درنتیجه از آب خارج می‌شود؛ اگر این حالت در رگ‌های خونی ماهی و یا سایر بافت‌های آن رخ دهد بیماری حباب گازی ایجاد خواهد شد. اشباع شدن گاز می‌تواند براثر هر شرایط دیگری که منجر به افزایش گاز در آب نسبت به اتمسفر می‌شود، ایجاد گردد. انژکتورهای ونتوری، آبشارها و پمپ‌های خراب مهم‌ترین عوامل ایجادکننده‌ی بیماری حباب گازی در سیستم‌های آبی محسوب می‌شوند (5 و 6).
3-2- علائم و نشانه‌ها
نشانه های این بیماری بسته به گونه و سن ماهی موردنظر متفاوت است. در لاروها بیشتر حباب‌ها در زیرپوست و کیسه‌ی زرده ظاهر می‌شوند ولی در لبه‌ی باله‌هایشان نیز ممکن است مشاهده گردد (شکل 2). در سنین بالاتر در چشم‌ها، پوست، آب‌شش‌ها و دهان ظاهر می‌شود. ماهی‌هایی که حباب گازی در حدقه‌ی چشم آن‌ها تشکیل‌شده است معمولاً دارای چشم‌های بیرون زده هستند و تیره‌تر از بقیه‌ی ماهی‌ها به نظر می‌رسند. علائم بالینی در این بیماری به دو شکل حاد و مزمن خود را نشان می‌دهد که در زیر هرکدام موردبررسی قرار می‌گیرد:
3-2-1- فوق اشباع شدن گاز به‌صورت حاد
فوق اشباع شدن گاز به‌صورت حاد (درصد کل فشار گاز: 200-50 میلی‌متر جیوه)، در طول کمتر از چند دقیقه می‌تواند منجر به تلفات شود. پس از چند روز قرار گرفتن در شرایط فوق، تخم‌ها در سطح شناور می‌شوند و ممکن است لاروها دچار تورم کیسه‌ی زرده شوند. تورم جمجمه، اگزوفتالمی و تورم لامل‌های ششی (تصویر 3) از عوارض ایجاد این بیماری می‌باشد که در این وضعیت ممکن است نزدیک به ۱۰۰ درصد، تلفات رخ دهد (5 و 6).
3-2-2- فوق اشباع شدن به فرم مزمن
سطوح فوق اشباع کم منجر به ایجاد فرم مزمن با تلفات کم (کمتر از 5 درصد)، تورم کیسه‌ی شنا و آمبولی خارجی رگ ها در دستگاه گوارش و دهان می‌شود. در این نوع اشباعیت، عوارض ثانویه مانند تلفات غیرعادی زیاد، ناهنجاری‌های اسکلتی و عفونت‌های فرصت‌طلب، اغلب شایع هستند. شواهد نشان می‌دهد که ماهی‌هایی که در مراحل نخست زندگی خود در معرض فوق اشباعیت مزمن قرارگرفته‌اند ممکن است که در مراحل بعدی زندگی، در سیکل تولید از خود مقاومت کمتری نشان دهند (5 و 6).
3-3- فصل شیوع
در این باره باید گفت درواقع بیماری حباب گازی زمانی می‌تواند رخ دهد که آب از یک چاه عمیق (۹۰ متر به بالا) پمپ شود؛ چون چنین آبی اغلب توسط نیتروژن و یا دی‌اکسید کربن اشباع می‌شود ممکن است آب چشمه پس از گرم شدن در فصل بهار توسط نیتروژن اشباع شود. این حالت به دلیل تجمع گاز نیتروژن در طول فصل زمستان، به‌واسطه‌ی تجزیه‌ی طبیعی نیترات‌ها (NO3-) و نیتریت‌ها (NO2-) ایجاد می‌شود (5 و 6).
3-4- تشخیص
حضور آمپولی گازی شاخص تشخیص بیماری حباب گازی می‌باشد. نگه‌داشتن ماهی در برابر یک منبع نوری می‌تواند به مشاهده‌ی بهتر آمبولی گازی کمک کند. حباب‌ها در هنگامی‌که ماهی در زیر آب است می‌توانند در اثر فشار از باله و کمان‌های آب‌ششی جهت تأیید تشخیص خارج شوند. این بیماری را نباید با بیماری حباب گازی که در ماهی مرده‌ی فاسد ایجاد می‌شود اشتباه گرفت (5 و 6).
طی این بیماری، در موارد خفیف‌تر حتی ممکن است حباب‌های گاز مشاهده نشوند و در بچه ماهیان نورس بزرگ‌تر معمولاً آب‌شش‌ها بیشترین ضایعات را متحمل می‌شوند. به دلیل تغییر در شناوری، بچه ماهیان نورس به‌صورت غیرعادی و ناراحت شنا می‌کنند (7).
ماهیان مبتلا غالباً به حالت وارونه شنا کرده و یا به‌صورت آویخته در آب به سر می‌برند. میزان تلفات در این وضعیت به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای متغیر است. اگر پرورش‌دهنده دست خود را در آب فرو ببرد و حباب‌های نقره‌فام درخشنده به‌سرعت در سطح پوست شکل بگیرند، به‌شدت احتمال بروز این بیماری می‌رود. همچنین هنگام بررسی ماهیان مبتلا در زیر عدسی ممکن است حباب‌های گاز در سطح پوست یا درون مویرگ‌های آب‌ششی مشاهده شود (7).
3-5- درمان
درمان بیماری حباب گازی مستلزم حذف گاز اضافی در منبع آبی است. برای این منظور یکی از روش‌ها هوادهی آب است تا به آن فرصت داده شود که با هوا به تعادل برسد، اما در بسیاری از مواقع این روش عملی نیست (5) لذا تعمیر سوراخ‌ها یا منافذ لوله‌های آب‌رسانی و یا پمپ‌ها که ممکن است باعث تزریق هوا به داخل آب شوند نیز باید صورت بگیرد. در سیستم‌های با آب جاری که از حجم زیادی از آب استفاده می‌کنند، با استفاده از سیستم‌های گاز زدا می‌توان به خروج گاز اضافی اقدام نمود. همچنین در برخی منابع ذکرشده برای درمان ماهیانی که از این بیماری رنج می‌برند، ضعیف کردن جریان آب، هم‌زمان با هوادهی شدید برای خروج نیتروژن اشباع می‌تواند مؤثر باشد (8).
3-6- پیامدها و عوارض
باید گفت اگرچه ممکن است تلفات ناشی از عارضه‌ی حباب گازی در جمعیت بچه ماهیان نورس کم باشد اما نجات‌یافتگان از یک همه‌گیری به‌ندرت کیفیت مطلوبی جهت پرورش خواهند داشت (7). با توجه به این‌که ضایعات ناشی از این بیماری تقریباً جبران‌ناپذیر است، ماهیان مبتلا حتی پس از بهبودی نسبی دچار عفونت‌های باکتریایی ثانویه شده و یا رشدشان متوقف‌شده و اصطلاحاً رشدسوز می‌گردند (9).
منابع:
1. آذری تاکامی، قباد. مدیریت بهداشتی و روش‌های پیشگیری و درمان بیماری‌های ماهی، چاپ اول، انتشارات پریور، ۱۳۷۶.
۲. اهمیت مدیریت بهداشتی آبزیان
https://paperpdf.ir/ بهداشت-آبزیان-10000534
آخرین بازدید: ۱۶/۱۲/۱۳۹۶ ساعت:10:50
۳. بیماری‌های آبزیان (تقسیم‌بندی انواع بیماری‌ها)
http://shamsi288.blogsky.com/1387/12/18/post-25/
آخرین بازدید: ۲۰/۱۲/۱۳۹۶ ساعت:15:30
۴. اسد زاده منجیلی، علی. بیماری حباب گازی در ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان، معاونت تکثیر و پرورش شیلات ایران، شماره ۳، سال ۲، صفحات ۱۰۳-۱۰۱، ۱۳۸۰.
۵. ماهنامه‌ی تخصصی شیلات و آبزی‌پروری، شماره ۱، صفحات ۲۳-۲۵، ۱۳۹۵.
۶. بیماری حباب گازی
aquatichealth.ir/ بیماری-حباب-گازی-gas-bubble-disease/
آخرین بازدید: ۲۰/۱۲/۱۳۹۶ ساعت: 16:20
۷. جلالی جعفری، بهیار. میار، مهدی. بیماری‌های ماهیان قزل‌آلا و آزاد، چاپ اول، انتشارات نوربخش، ۱۳۷۸.
۸. آذری تاکامی، قباد. صیدگر، مسعود. بیماری‌های هامورماهیان پرورشی، چاپ اول، موسسه‌ی تحقیقات شیلات ایران-مدیریت اطلاعات علمی، ۱۳۸۹.
9. حباب‌های گازی
https://www.parsipet.ir/showthread.php?t=362
آخرین بازدید: 23/12/1396 ساعت:18:45
با توجه به این‌که توسعه‌ی آبزی‌پروری در جهان امروز در تأمین غذای بشر و همچنین اقتصاد کشورهای مختلف نقش مهمی دارد، لذا یکی از شرایط اصلی تولید آبزیان پرورشی، حفظ بهداشت و جلوگیری از بروز انواع بیماری‌ها در آن‌هاست. در مراکز پرورش ماهی و آبزیان به واسطه‌ی انبوهی و شرایط کم‌وبیش مصنوعی محیطی، بروز بیماری‌ها و سرعت انتشار آن‌ها بیشتر از محیط‌های طبیعی می‌باشد. بیماری‌ها و عوارض مختلف نه‌تنها سبب تلفات و کاهش چشمگیر تولید می‌شوند، بلکه خوردن گوشت و فرآورده‌های آبزیان بیمار برای انسان نیز خالی از خطر نمی‌باشد (1). به باور آبزی پروران، عرضه‌ی ماهیان پرورشی روز به روز با تقاضای بیشتر مصرف‌کنندگان مواجه شده است. این امر طبیعی به نظر می‌رسد که مردم تولیدات بهداشتی باکیفیت بیشتر را می‌پسندند. امروزه علاوه بر بیماری‌های عفونی، باقی‌مانده‌های سموم کشاورزی، داروهای دامپزشکی، فلزات سنگین، مواد آلی و غیر آلی نیز در آبزیان از چالش‌های مطرح بوده، لذا ضروری است که تولیدات شیلاتی از هر دو جنبه‌ی اقتصادی و بهداشتی مدنظر قرار گیرند (2).
2- تعریف بیماری در آبزی‌پروری
از نظر علمی بیماری یک پدیده‌ی غیرعادی است که به‌وسیله‌ی اثرات سوء پاره‌ای از موجودات زنده، در ماهی و یا هر موجود آبزی که خارج از شرایط متعارف قرار دارد، به وجود می‌آید. این پدیده ممکن است منشأ حیاتی (Biotic) و یا غیر حیاتی (Abiotic) داشته باشد. بیماری با منشأ حیاتی می‌تواند شامل انواع عفونت‌های ناشی از میکروارگانیسم‌ها، انگل‌های خارجی و داخلی و سایر موجودات زنده باشد (1) که در 3 گروه اصلی بیماری‌های ویروسی، باکتریال و بیماری‌های قارچی طبقه‌بندی می‌گردد (3). بیماری با منشأ غیر حیاتی می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند زوال نسل، بروز صفات عدم مقاومت و رشد
صدمات فیزیکی ناشی از دست‌کاری، صید، حمل‌ونقل، انبوهی جمعیت و حمله‌ی شکارچیان
ناهماهنگی‌های تغذیه‌ای، کمبودها مانند کاهش و نارسایی‌های غذایی
آلودگی‌های محیطی مانند سموم با منشأ مواد آلی و معدنی، آلودگی‌های نفتی و رادیواکتیو
شرایط نامساعد محیطی مانند تغییرات درجه حرارت، pH، شرایط نامساعد محیطی مانند تغییرات درجه حرارت، اکسیژن محلول، گازهای سمی، شوری آب و...(1)
3- بیماری حباب گازی (Gas Bubble Disease)
3-1- علت ایجاد
این بیماری از دسته‌ی بیماری‌های اکتسابی است که تحت تأثیر عوامل محیطی ایجاد می‌شود. بیماری حباب گازی زمانی که گازهای اتمسفر به‌صورت فوق اشباع در آب موجود باشد، در ماهی رخ می‌دهد. افزایش و کاهش ناگهانی گازهای محلول در آب، عامل اصلی ایجاد بیماری حباب گازی در ماهیان قزل‌آلای پرورشی تشخیص داده‌شده است. در این شرایط گازها در خون ماهی با سرعت معمول افزایش و کاهش پیدا نمی‌کنند؛ این گازها از حالت محلول در خون خارج‌شده و به‌صورت حباب درمی‌آیند و ماهیان بر اثر آمفیزم و آمبولی گازی در اندام‌های مختلف تلف می‌شوند. در رابطه با علت ابتلا ماهیانی که در محیط‌های طبیعی زندگی می‌کنند باید گفت، آب موجود در چاه‌ها و چشمه‌ها عموماً دارای نیتروژن زیاد (به دلیل مصرف نشدن در فرآیندهای زیستی) و اکسیژن کم (به علت کاهش آن به‌وسیله‌ی مواد آلی در خاک) می‌باشد که این امر باعث بروز بیماری حباب گازی در ماهیانی که از چنین آب‌هایی استفاده می‌کنند می‌شود (4).
اگرچه نیتروژن به‌عنوان عامل اصلی در ایجاد بیماری حباب گازی شناخته‌شده است ولی گازهای اکسیژن و دی‌اکسید کربن در حالت فوق اشباع می‌توانند در ایجاد این بیماری مؤثر باشند. جهت تشریح چگونگی ایجاد این بیماری باید گفت هنگامی‌که آب در معرض اتمسفر قرار می‌گیرد، گاز اضافی شروع به برقراری تعادل با هوا می‌کند و درنتیجه از آب خارج می‌شود؛ اگر این حالت در رگ‌های خونی ماهی و یا سایر بافت‌های آن رخ دهد بیماری حباب گازی ایجاد خواهد شد. اشباع شدن گاز می‌تواند براثر هر شرایط دیگری که منجر به افزایش گاز در آب نسبت به اتمسفر می‌شود، ایجاد گردد. انژکتورهای ونتوری، آبشارها و پمپ‌های خراب مهم‌ترین عوامل ایجادکننده‌ی بیماری حباب گازی در سیستم‌های آبی محسوب می‌شوند (5 و 6).
3-2- علائم و نشانه‌ها
نشانه های این بیماری بسته به گونه و سن ماهی موردنظر متفاوت است. در لاروها بیشتر حباب‌ها در زیرپوست و کیسه‌ی زرده ظاهر می‌شوند ولی در لبه‌ی باله‌هایشان نیز ممکن است مشاهده گردد (شکل 2). در سنین بالاتر در چشم‌ها، پوست، آب‌شش‌ها و دهان ظاهر می‌شود. ماهی‌هایی که حباب گازی در حدقه‌ی چشم آن‌ها تشکیل‌شده است معمولاً دارای چشم‌های بیرون زده هستند و تیره‌تر از بقیه‌ی ماهی‌ها به نظر می‌رسند. علائم بالینی در این بیماری به دو شکل حاد و مزمن خود را نشان می‌دهد که در زیر هرکدام موردبررسی قرار می‌گیرد:
3-2-1- فوق اشباع شدن گاز به‌صورت حاد
فوق اشباع شدن گاز به‌صورت حاد (درصد کل فشار گاز: 200-50 میلی‌متر جیوه)، در طول کمتر از چند دقیقه می‌تواند منجر به تلفات شود. پس از چند روز قرار گرفتن در شرایط فوق، تخم‌ها در سطح شناور می‌شوند و ممکن است لاروها دچار تورم کیسه‌ی زرده شوند. تورم جمجمه، اگزوفتالمی و تورم لامل‌های ششی (تصویر 3) از عوارض ایجاد این بیماری می‌باشد که در این وضعیت ممکن است نزدیک به ۱۰۰ درصد، تلفات رخ دهد (5 و 6).
3-2-2- فوق اشباع شدن به فرم مزمن
سطوح فوق اشباع کم منجر به ایجاد فرم مزمن با تلفات کم (کمتر از 5 درصد)، تورم کیسه‌ی شنا و آمبولی خارجی رگ ها در دستگاه گوارش و دهان می‌شود. در این نوع اشباعیت، عوارض ثانویه مانند تلفات غیرعادی زیاد، ناهنجاری‌های اسکلتی و عفونت‌های فرصت‌طلب، اغلب شایع هستند. شواهد نشان می‌دهد که ماهی‌هایی که در مراحل نخست زندگی خود در معرض فوق اشباعیت مزمن قرارگرفته‌اند ممکن است که در مراحل بعدی زندگی، در سیکل تولید از خود مقاومت کمتری نشان دهند (5 و 6).
3-3- فصل شیوع
در این باره باید گفت درواقع بیماری حباب گازی زمانی می‌تواند رخ دهد که آب از یک چاه عمیق (۹۰ متر به بالا) پمپ شود؛ چون چنین آبی اغلب توسط نیتروژن و یا دی‌اکسید کربن اشباع می‌شود ممکن است آب چشمه پس از گرم شدن در فصل بهار توسط نیتروژن اشباع شود. این حالت به دلیل تجمع گاز نیتروژن در طول فصل زمستان، به‌واسطه‌ی تجزیه‌ی طبیعی نیترات‌ها (NO3-) و نیتریت‌ها (NO2-) ایجاد می‌شود (5 و 6).
3-4- تشخیص
حضور آمپولی گازی شاخص تشخیص بیماری حباب گازی می‌باشد. نگه‌داشتن ماهی در برابر یک منبع نوری می‌تواند به مشاهده‌ی بهتر آمبولی گازی کمک کند. حباب‌ها در هنگامی‌که ماهی در زیر آب است می‌توانند در اثر فشار از باله و کمان‌های آب‌ششی جهت تأیید تشخیص خارج شوند. این بیماری را نباید با بیماری حباب گازی که در ماهی مرده‌ی فاسد ایجاد می‌شود اشتباه گرفت (5 و 6).
طی این بیماری، در موارد خفیف‌تر حتی ممکن است حباب‌های گاز مشاهده نشوند و در بچه ماهیان نورس بزرگ‌تر معمولاً آب‌شش‌ها بیشترین ضایعات را متحمل می‌شوند. به دلیل تغییر در شناوری، بچه ماهیان نورس به‌صورت غیرعادی و ناراحت شنا می‌کنند (7).
ماهیان مبتلا غالباً به حالت وارونه شنا کرده و یا به‌صورت آویخته در آب به سر می‌برند. میزان تلفات در این وضعیت به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای متغیر است. اگر پرورش‌دهنده دست خود را در آب فرو ببرد و حباب‌های نقره‌فام درخشنده به‌سرعت در سطح پوست شکل بگیرند، به‌شدت احتمال بروز این بیماری می‌رود. همچنین هنگام بررسی ماهیان مبتلا در زیر عدسی ممکن است حباب‌های گاز در سطح پوست یا درون مویرگ‌های آب‌ششی مشاهده شود (7).
3-5- درمان
درمان بیماری حباب گازی مستلزم حذف گاز اضافی در منبع آبی است. برای این منظور یکی از روش‌ها هوادهی آب است تا به آن فرصت داده شود که با هوا به تعادل برسد، اما در بسیاری از مواقع این روش عملی نیست (5) لذا تعمیر سوراخ‌ها یا منافذ لوله‌های آب‌رسانی و یا پمپ‌ها که ممکن است باعث تزریق هوا به داخل آب شوند نیز باید صورت بگیرد. در سیستم‌های با آب جاری که از حجم زیادی از آب استفاده می‌کنند، با استفاده از سیستم‌های گاز زدا می‌توان به خروج گاز اضافی اقدام نمود. همچنین در برخی منابع ذکرشده برای درمان ماهیانی که از این بیماری رنج می‌برند، ضعیف کردن جریان آب، هم‌زمان با هوادهی شدید برای خروج نیتروژن اشباع می‌تواند مؤثر باشد (8).
3-6- پیامدها و عوارض
باید گفت اگرچه ممکن است تلفات ناشی از عارضه‌ی حباب گازی در جمعیت بچه ماهیان نورس کم باشد اما نجات‌یافتگان از یک همه‌گیری به‌ندرت کیفیت مطلوبی جهت پرورش خواهند داشت (7). با توجه به این‌که ضایعات ناشی از این بیماری تقریباً جبران‌ناپذیر است، ماهیان مبتلا حتی پس از بهبودی نسبی دچار عفونت‌های باکتریایی ثانویه شده و یا رشدشان متوقف‌شده و اصطلاحاً رشدسوز می‌گردند (9).
منابع:
1. آذری تاکامی، قباد. مدیریت بهداشتی و روش‌های پیشگیری و درمان بیماری‌های ماهی، چاپ اول، انتشارات پریور، ۱۳۷۶.
۲. اهمیت مدیریت بهداشتی آبزیان
https://paperpdf.ir/ بهداشت-آبزیان-10000534
آخرین بازدید: ۱۶/۱۲/۱۳۹۶ ساعت:10:50
۳. بیماری‌های آبزیان (تقسیم‌بندی انواع بیماری‌ها)
http://shamsi288.blogsky.com/1387/12/18/post-25/
آخرین بازدید: ۲۰/۱۲/۱۳۹۶ ساعت:15:30
۴. اسد زاده منجیلی، علی. بیماری حباب گازی در ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان، معاونت تکثیر و پرورش شیلات ایران، شماره ۳، سال ۲، صفحات ۱۰۳-۱۰۱، ۱۳۸۰.
۵. ماهنامه‌ی تخصصی شیلات و آبزی‌پروری، شماره ۱، صفحات ۲۳-۲۵، ۱۳۹۵.
۶. بیماری حباب گازی
aquatichealth.ir/ بیماری-حباب-گازی-gas-bubble-disease/
آخرین بازدید: ۲۰/۱۲/۱۳۹۶ ساعت: 16:20
۷. جلالی جعفری، بهیار. میار، مهدی. بیماری‌های ماهیان قزل‌آلا و آزاد، چاپ اول، انتشارات نوربخش، ۱۳۷۸.
۸. آذری تاکامی، قباد. صیدگر، مسعود. بیماری‌های هامورماهیان پرورشی، چاپ اول، موسسه‌ی تحقیقات شیلات ایران-مدیریت اطلاعات علمی، ۱۳۸۹.
9. حباب‌های گازی
https://www.parsipet.ir/showthread.php?t=362
آخرین بازدید: 23/12/1396 ساعت:18:45
